5 cm Wisły – w Warszawie pada niechlubny rekord

Na stacji hydrologicznej Warszawa-Bulwary od końca sierpnia utrzymuje się najniższy stan wody w historii pomiarów — aktualnie to zaledwie 5 cm! To spadek o 1 cm względem wcześniejszego niechlubnego rekordu. W skali kraju aż 19 stacji IMGW odnotowuje obecnie bardzo niski poziom rzek.

Działania Lasów Państwowych

Lasy Państwowe od lat dostrzegają narastające zagrożenie i prowadzą projekty, których celem jest zatrzymanie wody w lesie, poprawa bilansu wodnego i adaptacja do zmian klimatu. To inwestycje liczone w milionach złotych.

„Lasy dla mokradeł” (2024–2029)

Największy i najnowszy z projektów to „Lasy dla mokradeł”, realizowany przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (CKPŚ) wraz z partnerami: Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza oraz Centrum Ochrony Mokradeł.

• Zakres: co najmniej 10 450 ha bagien, torfowisk i innych terenów podmokłych czyli obszar porównywalny z Białymstokiem – zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi.

• Cel: przywracanie i utrzymanie funkcji mokradeł (przywrócenie dawnych. Naturalnych stosunków wodnych, ograniczanie gatunków obcych i ekspansywnych, budowa niewielkich progów i zastawek, właściwe nasadzenia, koszenie i usuwanie nadmiaru biomasy, ochrona cennych siedlisk).

• Budżet: 117 647 058 zł, w tym 100 000 000 zł dofinansowania z UE.

To jeden z największych tego typu projektów w Europie. Torfowiska to jedne z największych naturalnych magazynów węgla. Przechowują go więcej niż wszystkie lasy świata razem wzięte. Ich degradacja oznacza emisje gazów cieplarnianych i nasilenie globalnego ocieplenia. Równie ważna jest rola mokradeł w gospodarce wodnej: działają jak gąbki i zatrzymują wodę w czasie opadów i oddają ją powoli w okresach suszy, stabilizując poziom wód gruntowych i zmniejszając ryzyko powodzi.

– Zmiana klimatu i kryzys różnorodności biologicznej wymagają przestawienia priorytetów. Dziś wiemy, że osuszanie mokradeł, realizowane w Polsce na wielką skalę od ponad stu lat, było błędem. Jesteśmy w momencie przełomowym, gdy Lasy Państwowe decydują się na przebudowę, a nawet likwidację dawnej infrastruktury melioracyjnej - po to, by zatrzymać więcej węgla w glebie i wody w krajobrazie, zaadoptować się do ocieplającego się klimatu i uratować ginące gatunki. A w efekcie zyskają również lasy gospodarcze, dla których śródleśne mokradła są najlepszymi "klimatyzatorami". Cieszę się, że możemy działać razem - dla przyrody, klimatu i zrównoważonej gospodarki – mówi dr hab. Wiktor Kotowski, prof. UW, członek Zarządu Centrum Ochrony Mokradeł.

Szacuje się, że w Polsce jest ok. 4,4 mln ha mokradeł, z czego torfowiska zajmują ok. 30%. Lasy Państwowe zarządzają blisko jedną czwartą tej powierzchni, traktując ich ochronę w poważny i odpowiedzialny sposób.

– W ramach programów Małej Retencji Górskiej i Małej Retencji Nizinnej zbudowaliśmy już 9645 obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ takich jak: zbiorniki retencyjne, przepusty, zastawki, brody, zabezpieczenia zboczy, przepławki dla ryb – które pozwalają zatrzymać ponad 47 milionów metrów sześciennych wody w polskich lasach. To naprawdę ogromna ilość wody, gdyby to spróbować zobrazować, to jest niemal 50 Stadionów Narodowych wypełnionych wodą od murawy aż po dach. Wody, która wystarczyłaby do codziennego użytku mieszkańcom dużego miasta takiego jak Lublin na 4 lata – mówi Anna Choszcz- Sendrowska rzeczniczka prasowa Lasów Państwowych – Ale to nie koniec! Budujemy dalej. W ciągu najbliższych 3 lat powstanie w sumie 1658 sztuk takich obiektów. Które zretencjonują prawie 7,5 miliona ( 7 423 200 m3) wody, czyli kolejne niemal 8 stadionów. – dodaje.

Mała retencja — 20 lat doświadczeń i nowe edycje do 2028 r.

Nowe edycje 2024–2028:

• MRN³ – Mała Retencja Nizinna

• o ok. 1030 obiektów i zadań; retencja ok. 5,7 mln m³;
• wartość: ok. 511,6 mln zł, z czego ponad 323 mln zł dofinansowania UE.

• MRG³ – Mała Retencja Górska

• działania w lasach górskich: budowa/odbudowa zbiorników i urządzeń hydrotechnicznych, zabezpieczenia przeciwerozyjne, odtwarzanie geometrii koryt;
• cel: adaptacja ekosystemów górskich do zmian klimatu i ograniczenie erozji.

Oba projekty są naturalną kontynuacją działań prowadzonych od ponad 20 lat. Dzięki nim powstają tysiące obiektów hydrotechnicznych, które realnie poprawiają bilans wodny w lasach i zwiększają ich odporność na suszę.

Zobacz i posłuchaj
• „Bagna mają moc” — wywiady Anny Bednarczuk (CKPŚ) z prof. Bogdanem Chojnickim i prof. Mariuszem Lamentowiczem (UAM) — playlista YouTube Lasów Państwowych: 

• Rolki z Facebooka Lasów Państwowych:

Rzeczniczka LP o programach małej retencji. https://www.facebook.com/reel/24488171284125742

Jak torfowce gromadzą węgiel i wodę? https://www.facebook.com/reel/700024219763931

Czy wiesz, ile wody jest w lesie? https://www.facebook.com/reel/1077423317433756

• Echa Leśne TV – Oblicza Lasów:

Mała retencja. Jak radzimy sobie z suszą w lesie? 

Mistyczne bagna: 

Hydrozagadka. Gdzie jest woda w lesie? 

• Las Bliżej Nas (TVP na kanale LP) - Retencja w lesie: 

• Infografiki LP:

Jak zatrzymać wodę w lesie — https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/infografiki/jak-zatrzymac-wode-w-lesie/jak-zatrzymac-wode-w-lesie.jpg

Wielkie efekty małej retencji — https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/infografiki/wielkie-efekty-malej-retencji/wielkie-efekty-malej-retencji-jpg.jpg